Webshops reageren vaak sneller dan de wetgever. Nieuwe producten verschijnen vrijwel dagelijks online, terwijl het aanpassen van wetgeving veel tijd kost. Daardoor ontstaat er een grijs gebied waarin ondernemers kunnen experimenteren. Sommigen benutten die ruimte strategisch: met vage productomschrijvingen, buitenlandse vestigingsadressen of juridische formuleringen die net binnen de grenzen blijven. Dat is niet per se misleiding, maar het bemoeilijkt voor consumenten het onderscheid tussen legaal en risicovol.
Deze situatie stelt een fundamentele vraag: wie draagt de verantwoordelijkheid als er iets misgaat? De consument, de webshop of toch de wetgever? Zolang regels achterlopen op de praktijk, blijft die vraag onbeantwoord.
Wanneer wetgeving achterloopt op de praktijk
Wetgeving vergt tijd: belangen moeten worden afgewogen, definities vastgesteld, risico’s geanalyseerd. In die periode evolueert de markt gewoon verder. Dat creëert speelruimte voor ondernemers die opereren binnen onvolledige of verouderde regelgeving. Dit zie je vooral bij innovatieve producten en digitale verkoopkanalen.
Voor de consument oogt alles betrouwbaar. Een nette webshop, keurmerken, snelle levering. Maar achter die façade kan zich een onduidelijke juridische status verschuilen. Veel producten zijn niet expliciet verboden, maar ook niet formeel toegelaten. Totdat de wetgever ingrijpt, vaak pas na meldingen of incidenten, blijft die situatie bestaan.
Juridische grijsgebieden en slimme constructies
Webshops hoeven niet expliciet te zijn om de randen van de wet op te zoeken. Met omzichtige formuleringen, vage productomschrijvingen en verwijzingen naar buitenlandse leveranciers ontstaat een constructie die moeilijk te controleren is. Juridische termen maskeren soms de ware aard van een product.
Sommige middelen verdwijnen officieel uit de handel, maar blijven onder andere naam toch beschikbaar. Vraag je je bijvoorbeeld af of 3-MMC nog te kopen is, dan blijkt dat het aanbod nog niet volledig verdwenen is. Webshops gebruiken alternatieve namen of verwijzen naar ‘research chemicals’ zonder toelichting. Zo schuift de verkoop op, terwijl wetgeving en handhaving achterblijven.
Toezicht en handhaving: beperkt en versnipperd
Instanties als de NVWA en Douane controleren de markt, maar kunnen onmogelijk elke webshop in de gaten houden. Handhaving gebeurt vaak pas na meldingen of via steekproeven, wat maanden kan duren. In die tijd worden producten probleemloos verkocht, ondanks dat ze mogelijk in strijd zijn met de geest van de wet.
Daar komt bij dat toezicht gefragmenteerd is. Verschillende instanties letten op verschillende aspecten, waardoor producten tussen wal en schip kunnen vallen. Voor ondernemers betekent dit: zolang iets formeel niet verboden is, loont het om het toch aan te bieden. De consument betaalt uiteindelijk de prijs wanneer een product schadelijk blijkt of verboden wordt.
Wat consumenten zelf kunnen (of moeten) weten
Het feit dat iets online te koop is, betekent niet automatisch dat het veilig of legaal is. Vooral producten in juridische grijsgebieden bieden geen zekerheid. Webshops maken bewust gebruik van onduidelijke productnamen, internationale verzending of ontbreken van gebruiksinformatie.
Als consument is het cruciaal om alert te zijn. Kloppen de productdetails? Is de verkoper traceerbaar? Wordt het gebruiksdoel vermeld? Zijn de omschrijvingen vaag of suggestief? Deze signalen kunnen duiden op een strategie om wetgeving te omzeilen. Kritisch lezen voorkomt verkeerde aannames en mogelijke risico’s.
Slim of schimmig?
Niet elke webshop handelt met kwade bedoelingen. Soms gaat het om pioniers die nieuwe markten verkennen, nog voordat regelgeving is bijgewerkt. In die gevallen is het verschil tussen innovatie en ontwijking flinterdun. Wat voor de een vernieuwend ondernemerschap is, ziet de ander als het uitbuiten van onduidelijkheid.
Zeker bij producten voor consumptie of gebruik door kwetsbare doelgroepen speelt dit spanningsveld. De juridische ruimte mag bestaan, maar roept ethische vragen op. Vertrouwen in de markt vraagt om duidelijke normen, ook als de wet nog achterloopt.
Alles mag, totdat het niet meer mag
Webshops weten precies waar de marges liggen. Ze benutten de tijd tussen innovatie en regelgeving maximaal. Soms terecht, soms op het randje. Zolang wetgeving niet gelijke tred houdt met marktontwikkelingen, blijven die marges bestaan. Voor consumenten betekent dit: blijf alert, wees kritisch en stel vragen.
De aanwezigheid van een product in een webshop is geen bewijs van legaliteit of veiligheid. Het is hooguit een momentopname. En zolang de markt sneller beweegt dan de wet, blijft het risico bestaan dat je als consument iets koopt dat morgen ineens verboden blijkt te zijn.
Redactie